Hersenletsel - Bolans
377
page-template,page-template-full_width,page-template-full_width-php,page,page-id-377,page-parent,ajax_fade,page_not_loaded,,qode_grid_1300,footer_responsive_adv,hide_top_bar_on_mobile_header,qode-content-sidebar-responsive,qode-theme-ver-14.5,qode-theme-bridge,disabled_footer_bottom,wpb-js-composer js-comp-ver-4.3.5,vc_responsive
 

Impact van hersenletsel

Je hersenen: ze verbinden je lichaam met je verstand en je persoonlijkheid. Wanneer ze beschadigd raken is de impact groot. De basis is uit balans en daardoor veranderen de verbindingen tussen deze drie elementen.

De fysieke veranderingen vallen het meeste op, gevolgd door de mentale veranderingen. En veel later pas is de invloed van hersenletsel op de persoonlijkheid merkbaar, vooral doordat die niet gelijk zichtbaar is. De mentale en persoonlijke veranderingen worden vaak onderschat, het zijn complexe en ingrijpende veranderingen doordat ze veel invloed hebben op hoe je weer in het leven gaat staan en hoe de omgeving daarmee omgaat. Vrijwel iedereen met NAH krijgt te maken met deze onzichtbare gevolgen, en voor velen voelt het leven na hun hersenletsel als een tweede leven.

Toename van hersenletsels

Tegenwoordig komen steeds meer hersenletsels voor. Enerzijds doordat moderne medische technieken al in een vroeg stadium aandoeningen kunnen ontdekken en herkennen. Maar anderzijds is het de algehele gezondheid van mensen die een grote rol in de toename speelt. Die gezondheid neemt af. Voeding, beweging en stress staan bekend als belangrijkste invloeden. Maar nog lang niet alle gezondheid-beïnvloedende factoren zijn bekend. De werking en reacties van de hersenen op invloeden van buitenaf en van binnenuit zijn wellicht verfijnder dan ooit met onderzoek kan worden aangetoond.

Ontstaan van hersenletsel

In grote lijnen zijn er twee soorten hersenletsels te onderscheiden; het aangeboren en het niet aangeboren hersenletsel (NAH). De niet aangeboren hersenletsels worden veroorzaakt door ongevallen of door een proces in de gezondheid dat invloed heeft gekregen op de hersenen. CVA’s (TIA, herseninfarct of hersenbloeding), whiplash, hersenschudding of -kneuzing, zuurstoftekort, tumor, hersenziekten en vele andere hersenaandoeningen, vallen onder NAH en beschadigen het hersenweefsel waardoor zichtbaar en onzichtbaar letsel ontstaat.

Oorzaak onbekend

Bij NAH komt het veelvuldig voor dat er geen oorzaak voor het letsel gevonden wordt. Bij CVA’s (TIA’s, herseninfarcten en hersenbloedingen) kan bijvoorbeeld niet altijd ontdekt worden waarom een bloedvat in de hersenen beschadigd is geraakt of werd afgesloten. Maar ook van een groot aantal hersenziekten, zoals bijvoorbeeld tumoren en epilepsie, zijn de oorzaken niet altijd bekend en dat brengt veel onzekerheid met zich mee. Niet aangeboren hersenletsel verandert iemands leven vaak voorgoed.

Stil infarct

Bij een stil herseninfarct of hersenbloeding is er geen fysieke uitval van het lichaam, maar zijn mentale beperkingen en persoonlijkheidsklachten vaak wel aanwezig. Deze veranderingen zijn, evenals bij andere NAH, afhankelijk van de locatie van het letsel in de hersenen. De ontdekking van een stilinfarct wordt vaak gezien als een ‘toevalstreffer’, wanneer er door een infarct-vermoeden of om een andere reden een hersenscan gemaakt wordt.

Over stille herseninfarcten is weinig bekend, onder andere doordat een stilinfarct vaak door het uitblijven van fysieke beperkingen pas in een later stadium ontdekt wordt. De oorzaken zijn dan lastiger te achterhalen. Aan het infarct op de scan zelf is daarnaast lang niet altijd goed te zien wanneer het precies heeft plaatsgevonden. Vooral wanneer relatief jonge mensen getroffen worden door een stilinfarct, wordt er zelden een oorzaak gevonden. Zij dragen doorgaans niet de gangbare gezondheidsrisico’s met zich mee die ouderen wel vaak hebben. Bij een stilinfarct brengen de onbekende oorzaak en de onduidelijkheid over het moment van plaatsvinden eveneens veel onzekerheden met zich mee.

Revalidatie van de hersenen

In de hersenen start direct na het ontstane letsel een zware  revalidatie. Dat is een natuurlijk proces, welke versneld kan worden wanneer dit proces goed ondersteund wordt. Zowel bij fysieke als mentale klachten en veranderingen, moeten de hersenen opnieuw leren om de eerder aangeleerde vaardigheden opnieuw te kunnen uitvoeren. Fysiek zijn dat de bewegingen van het lichaam, lichaamsreacties, mimiek en spraak. Mentaal betreft het de cognitieve functies zoals concentratie, aandacht, geheugen, plannen en het verwerken van prikkels. Maar ook de manier van spreken (afasie), gedrag en emoties vallen hier onder.

Het lichaam maakt zelf nieuwe hersenverbindingen aan, die om het beschadigde hersenweefsel leiden. Net als andere omleidingen, kost het nu meer tijd om de informatie op juiste plek aan te laten komen. Ook de aankomstplek, waar het signaal verwerkt wordt, is net wat anders als daarvoor. En dat heeft weer invloed op de verwerking van het signaal zelf. Daarnaast worden beschadigde functies overgenomen door andere hersenfuncties. En net als bij andere overnames, werkt het proces daardoor trager en kunnen de functies nu op een andere manier als daarvoor worden uitgevoerd.

Dit complexe herstelproces kost het lichaam enorm veel energie. In de eerste periode van het hersenletsel, de crisisfase, zal het lichaam daardoor zelfs overgaan op de overleefstand. Hierdoor gaan meer hersenfuncties tijdelijk vertraagd werken. Vrijwel iedereen met NAH krijgt daardoor ook te maken met chronische vermoeidheid, die wellicht het beste omschreven kan worden als ‘hersenvermoeidheid’. Bij velen blijft dit type vermoeidheid in meer of mindere mate voor de rest van hun leven bestaan. Voornamelijk door de vertraagde werking van de nieuwe hersenverbindingen en overgenomen hersenfuncties. Daarnaast wordt iemand met NAH continue geconfronteerd met de vertraagde werking van zijn of haar hersenen in de snelle wereld waarin we leven. Dat besef brengt vaak frustratie, verdriet en woede met zich mee, wat eveneens veel energie kost en meer vermoeidheid veroorzaakt.

Impact van hersenletsel

NAH betekend vaak een omslag in het leven voor diegene die het overkomt. Er is een leven vóór en een leven na het hersenletsel. Fysiek kan het een lange weg naar herstel (waar mogelijk) betekenen. Maar voor de meeste mensen, onafhankelijk van de vorm van de aandoening, zijn het de mentale en persoonlijke veranderingen die uiteindelijk de meeste impact hebben. Veel alledaagse en praktische dingen lukken niet meer of kosten veel meer moeite. Door de vertraagde werking van de hersenen, werken de hersenen ook selectiever. De denkwijze, interesse, betrokkenheid, smaak, ideeën, humor en benadering kan daardoor van iemand met NAH heel anders worden. En dat maakt dat hersenletsel mensen ook persoonlijk verandert.

Onbegrip door de onzichtbare klachten

De veranderde persoonlijkheid van iemand met NAH zorgt ook voor onbalans bij de omgeving. Verstandhoudingen, relaties en vriendschappen veranderen, evenals de rol van iemand met NAH binnen het gezin. Veel van die veranderingen worden niet zomaar begrepen, doordat ze voor anderen vaak onzichtbaar zijn. Een professioneel ondersteund revalidatietraject wordt lang niet altijd ingezet, en ook daardoor oogt voor de omgeving het letsel gemakkelijker als minder beperkend voor diegene die het is overkomen. Mensen met NAH zonder fysieke veranderingen gaan over het algemeen veel te snel weer over tot de orde van de dag.

Echter is de belasting van de orde van de dag vaak veel te hoog. Het herstel- en veranderproces van de hersenen is nog in volle gang. De continue vermoeidheid, de vertraagde informatieverwerking, de beperkte concentratie, de selectieve betrokkenheid, de veranderende persoonlijkheid, de versterkte emoties en de prikkelbaarheid; ze zorgen vaak voor het onbegrip bij de omgeving. Voor hen zijn veel klachten en het herstelproces onzichtbaar, wat onwetendheid en onkunde oplevert. Niet zelden wordt er daardoor van iemand met NAH eerder wat afstand genomen, dan dat er met veel geduld en begrip een belangrijke positieve stimulans gegeven wordt. Deze afstand wordt versterkt door de afstand die genomen wordt door diegene met NAH zelf. De snelheid van de omgeving en het verwerken van de hoeveelheid prikkels zijn erg belastend. Met het bewust nemen van afstand wordt de noodzakelijke rust gecreëerd. Maar dat brengt ook frustratie, onmacht en veel onzekerheid met zich mee.

Aangezien het herstel- en veranderproces van NAH maanden tot jaren bestrijkt, worden veel van de onzichtbare beperkingen en veranderingen pas op de lange termijn zichtbaar. Voordat duidelijk wordt wat er aan de hand is, ervaren velen onbalans op hun werk, in hun relatie, hun handelen en in hun gevoel. Ze zijn niet meer wie ze waren voor hun NAH. En dat maakt dat de impact van hersenletsel zo groot is.

Jezelf niet meer zijn

Voor velen voelt het leven na hun hersenletsel als een tweede leven. Dit transformatieproces maakt veel los, waarbij rouw, angsten, woede en depressies veel voorkomend zijn. Het kost doorgaans veel tijd en energie voordat er weer een nieuwe balans gevonden wordt. Fysiek, mentaal en persoonlijk.

Een nieuwe balans

Voor iedereen met NAH is het vinden van een nieuwe balans in hun tweede leven datgene dat zorgt voor een versnelling in het complete herstelproces. Herstel vraagt veel bewuste aandacht van iemand met NAH, en daar is rust en geduld voor nodig. De mindset die daar voor nodig is, zorgt voor die nieuwe balans.

Eerste hulp bij hersenletsel

Voor het leren begrijpen van de veranderingen en beperkingen is specifieke hersenletsel begeleiding belangrijk. Voor mensen met NAH die zichtbare klachten hebben en voor de mensen die onzichtbare klachten hebben en zich daar al wel of wellicht nog niet bewust van zijn.  Al in de beginfase van elke vorm van hersenletsel heeft specifieke hersenletsel begeleiding veel invloed op het herstel en de duur van het herstel. Daarnaast kunnen bijkomende klachten die zich veel voordoen zoals angst, woede en depressies, voorkomen worden. De inzichten die gegeven worden bij het herstel- en veranderproces van NAH zijn belangrijk voor het wegnemen van onzekerheden en brengen helderheid voor de omgeving van iemand met niet aangeboren hersenletsel. Lees meer over Eerste hulp bij hersenletsel >>

Eerste hulp bij later zichtbaar geworden NAH-klachten 

Doordat de meeste onzichtbare NAH-klachten pas maanden tot jaren na het ontstane hersenletsel zichtbaar worden, zijn het zijn complexe klachten. Ze hebben veel invloed op hoe iemand in het leven gaat staan en hoe de omgeving daarmee omgaat. Juist bij deze mensen neemt de onbalans steeds meer toe, doordat er veel onduidelijkheid is en daar veel onbegrip over ontstaat. Daarnaast blijven ze zich veel langer verzetten tegen de langzaam zichtbaar wordende klachten en beperkingen. Bij deze mensen met NAH is de kans op bijkomende klachten als angst, depressie en woede aanzienlijk groter. Voor hen is het leren begrijpen van deze veranderingen en beperkingen een noodzaak geworden, en daarbij is specifieke hersenletsel begeleiding belangrijk. Lees meer over het belang van ‘eerste’ hulp bij NAH-klachten, ook al is het NAH al langer geleden ontstaan>>

Leer over balans in jouw leven   >